9 czerwca 2022 r., po ratyfikacji przez Ukrainę, weszła w życie umowa stowarzyszeniowa  z unijnym programem badań i innowacji Horyzont Europa (2021-2027) oraz  programem badawczo-szkoleniowym Euratom (2021-2025). Ukraińskie podmioty zajmujące się badaniami naukowymi i innowacjami mogą teraz w pełni uczestniczyć w tych programach na równych warunkach z podmiotami z państw członkowskich UE.

W związku z trwającą rosyjską agresją na Ukrainę oraz zobowiązaniem UE do wspierania ukraińskiej społeczności badawczej i innowacyjnej, Ukraina będzie uczestniczyć w programach Horyzont Europa i Euratom bez konieczności wnoszenia wkładu finansowego na lata 2021 i 2022.  Uchylony wkład oszacowano na około 20 mln euro.

Wsparcie to jest uzupełnieniem trwających inicjatyw ERA4Ukraine , Horizon4Ukraine i ERC4Ukraine, a także specjalnego programu stypendialnego o budżecie 25 mln euro w ramach Działań Marii Skłodowskiej-Curie (MSCA) dla przesiedlonych naukowców z Ukrainy. Wśród innych środków wsparcia ukraińskie przedsiębiorstwa typu start-up i MŚP zajmujące się zaawansowanymi technologiami będą mogły skorzystać z działania o wartości 20 mln euro prowadzonego przez Europejską Radę ds. Innowacji (EIC).

– W tym krytycznym momencie stowarzyszenie Ukrainy z programami Horyzont Europa i Euratom pokazuje siłę naszego partnerstwa, które może się tylko wzmocnić, ponieważ UE nadal stoi po stronie Ukrainy. Silne zaangażowanie UE w pielęgnowanie ukraińskich talentów badawczych i innowacyjnych ma kluczowe znaczenie zarówno dla budowania szerszej współpracy w ramach naszego układu o stowarzyszeniu, jak i dla powojennej odbudowy Ukrainy – powiedziała komisarz ds. innowacji, badań, kultury, edukacji i młodzieży Mariya Gabriel.

Relacje między Unią Europejską a Ukrainą w dziedzinie badań i innowacji sięgają 2002 roku, kiedy to Wspólnota Europejska i Ukraina podpisały Porozumienie o współpracy w dziedzinie nauki i technologii.

W 2015 r. Ukraina w pełni przystąpiła do programu Horyzont 2020, a 170 ukraińskich podmiotów otrzymało blisko 46 mln euro dofinansowania ze środków UE, szczególnie w obszarze mobilności naukowców w ramach Działań Marii Skłodowskiej-Curie, a także w dziedzinie transportu i energii.

W 2016 r. Ukraina i UE zawarły również umowę o stowarzyszeniu kraju z programem badawczo-szkoleniowym Euratom. Program ma na celu poprawę poziomu bezpieczeństwa jądrowego i ochrony przed promieniowaniem.