Trzy polskie projekty otrzymały dofinansowanie w łącznej wysokości 45 mln euro w ostatnim konkursie „Teaming for Excellence” w Horyzoncie Europa (HE). Projekty wyłonione w ramach tego konkursu wspierają Centra Doskonałości, które mają służyć jako wzorce do naśladowania, do stymulowania inwestycji oraz reform systemów badań i innowacji.

Jest to spektakularny sukces, również finansowy, w najbardziej prestiżowym konkursie w ramach obszaru Widening participation and strenghtening the ERA w HE.  Warto  podkreślić, że Polska jest jedynym krajem, który w tym konkursie otrzymał dofinansowanie trzech projektów. Każdy z pozostałych dziewięciu krajów ze zwycięskiej listy otrzymał dofinansowanie tylko jednego projektu.

Gratulujemy Laureatom:

• „Translational Research and Innovation in Ophthalmology Vision – Centre of Excellence”, o akronimie TRIO-VI CoE, koordynator: Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk (projekt znajduje się na 2. miejscu w rankingu 34 projektów zakwalifikowanych do drugiego etapu konkursu);
• „Astrocent Plus – Particle Astrophysics Science and Technology Centre”, o akronimie Astrocent Plus, koordynator: Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk;
• „Centre of Excellence for Precise Phenotyping and BioDataBanking”, o akronimie P4Health, koordynator: Sieć Badawcza Łukasiewicz – PORT Polski Ośrodek Rozwoju Technologii.

Każdy z tych projektów będzie trwał sześć lat i otrzyma dofinansowanie z Programu Ramowego Horyzont Europa w wysokości 15 mln euro. Środki Komisji Europejskiej zostaną uzupełnione przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej w ramach programu MAB FENG (8 mln euro) oraz przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (7 mln euro).

Centra Doskonałości dla wyrównania potencjałów w UE

Tworzenie nowych lub ulepszanie już istniejących Centrów Doskonałości poprzez mechanizm łączenia sił jednostek badawczych z krajów objętych komponentem Wideningowym (tzw. nowe kraje członkowskie UE, Grecja, Portugalia, niektóre kraje stowarzyszone z programem HE oraz terytoria zamorskie FR, PT i ES) z wiodącymi instytucjami badawczymi w Europie jest skutecznym instrumentem włączania krajów o słabszych systemach B+I w badania na najwyższym światowym poziomie. Wybitne zespoły m.in. z Polski otrzymują  w ten sposób finansowe, organizacyjne oraz instytucjonalne wsparcie.

Dzięki projektom typu Teaming polscy badacze mogą prowadzić zaawansowane badania razem z wiodącymi partnerami zagranicznymi na znacznie większą skalę niż do tej pory. Ten typ projektów wspiera rozwój i autonomię Centrów Doskonałości stworzonych przez instytucje koordynujące, zapewnia systemowe wsparcie transferu technologii oraz sprzyja modernizacji procesów zarządzania nauką i administracją. Centra Doskonałości są instytucjami kluczowymi w procesie łączenia krajowej nauki, przemysłu i biznesu z wiodącymi organizacjami z innych krajów nie tylko poprzez tradycyjną współpracę, ale także poprzez tworzenie wspólnej agendy badawczej i wykorzystanie wspólnej infrastruktury do skutecznego rozwiązywania globalnych wyzwań. Projekty realizowane są w dużych zespołach o międzynarodowym składzie.

7 polskich projektów typu Teaming

Trzy nowe projekty dołączą do czterech projektów „Teaming for Excellence”, które są już realizowane w Polsce. Trzy pierwsze, pozyskane w 2019 r. z programu Horyzont 2020, to SANO (Akademia Górniczo-Hutnicza), ENSEMBLE (Instytut Technologii Materiałów Elektronicznych) i NOMATEN (Narodowe Centrum Badań Jądrowych).  Czwarty polski Teaming (nr 1 w całościowym rankingu 1. konkursu Teaming w Horyzoncie Europa) to projekt RACE, realizowany od 2023 r. w Międzynarodowym Instytucie Biologii Molekularnej i Komórkowej.

Z jakimi zagadnieniami będą się mierzyć nowe, zwycięskie zespoły? Projekt TRIO-Vi CoE, który będzie realizować Instytut Chemii Fizycznej Polskiej Akademii Nauk (IChF), stanowi odpowiedź na rosnący w skali globalnej problem zdrowotny, jakim są choroby oczu. Schorzenia narządu wzroku wpływają nie tylko na nasze codzienne życie, ale także wywierają poważny wpływ społeczno-gospodarczy. Celem projektu jest wprowadzenie nowych standardów w diagnozowaniu i leczeniu chorób oczu oraz poprawa jakości życia pacjentów poprzez tworzenie nowej wiedzy i opracowywanie nowych, najnowocześniejszych technologii w okulistyce.

Aby zrealizować ten ambitny cel IChF, we współpracy z partnerami strategicznymi Institute of Ophthalomogy z University College London (Wielka Brytania) i Institut de la Vision przy Sorbonne Université w Paryżu (Francja), utworzy Centrum Doskonałości ­– Międzynarodowe Centrum Badań Oka (ICTER CoE). Jednostka działać będzie w Warszawie przy IChF, który dysponuje aktywami, potencjałem organizacyjnym i doświadczeniem badawczo-rozwojowym. Kierownikiem projektu jest prof. dr hab. Maciej Wojtkowski – wynalazca pierwszego prototypowego urządzenia klinicznego do obrazowania oka przy użyciu techniki SdOCT.

Projekt Astrocent Plus, który będzie realizowany przez Centrum Doskonałości AstroCeNT, powołany jako nowa jednostka administracyjna Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika PAN w 2018 r. w ramach programu Międzynarodowa Agenda Badawcza (MAB), ma na celu ugruntowanie swojej pozycji jako międzynarodowego Centrum w fizyce astrocząstek, rozwijając swój znaczący sukces i ważną rolę w dużych międzynarodowych eksperymentach w badaniach nad ciemną materią, neutrinami i falami grawitacyjnymi. Rozwój i zastosowanie naukowych metod obliczeniowych oraz badania teoretyczne w astrofizyce cząstek elementarnych uzupełniają działalność eksperymentalną i technologiczną. Projekt Astrocent Plus będzie realizowany we współpracy z takimi partnerami międzynarodowymi, jak Centre National de la Recherche Scientifique (Francja), Université Paris Cité (Francja), Gran Sasso Science Institute (Włochy), Deutsches Elektronen-Synchrotron (Niemcy), Arthur B. McDonald Canadian Astroparticle Physics Research Institute (Kanada) oraz z polskim partnerem – Centrum Łukasiewicz.

Projekt P4Health, realizowany przez Polski Ośrodek Rozwoju Technologii PORT Sieci Badawczej Łukasiewicz (koordynator: dr Michał Malewicz, dyrektor Centrum Nauk o Życiu i Biotechnologii w Łukasiewicz – PORT, lider Zespołu Badawczego Dynamiki Genomu) ujednolici istniejące u konsorcjantów tego projektu zasoby w spójny przepływ pracy, łączący biobank partycypacyjny, zaawansowaną diagnostykę i kompleksową walidację strategii terapeutycznych w leczeniu nowotworów i chorób mózgu. Ta synergia stworzy filary dla nowych zespołów, które będą mogły skutecznie generować niezbędne dane i przekładać je na wartości gospodarcze i społeczne. Projekt ten będzie realizowany razem z takimi wiodącymi parterami międzynarodowymi, jak King’s College London (Wielka Brytania) i Centre Européen de Recherche en Biologie et Médecine (Francja).

Droga do sukcesu

Tak jak wspomniano powyżej, z uwagi na specyfikę konkursu, który wymaga gwarancji finansowania komplementarnego w wysokości co najmniej takiej, jak grant z Komisji Europejskiej, trzy nowe projekty nie mogłyby zaistnieć, gdyby nie synergiczne  współfinansowanie z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej.

Sukces polskich jednostek naukowych w konkursie „Teaming for Excellence” to zasługa ambitnej tematyki i najwyższej jakości zgłoszonych projektów, doskonałego przygotowania do udziału w konkursie, skutecznego systemu dofinansowania w kraju, ale też wynik wsparcia udzielonego przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Horyzontu Europa w NCBR w zakresie przygotowania wniosków i ich wstępnej oceny przez ekspertów zewnętrznych (organizowanej i finansowanej przez europejski projekt NCP_WIDERA.NET, koordynowany przez KPK). Podmiotom, które uczestniczą w konkursach Teaming, oferujemy zawsze wielomiesięczny, zindywidualizowany cykl wsparcia w postaci szkoleń, warsztatów i bieżących konsultacji. Przy tak ogromnej konkurencji, bardzo wysokim poziomie konkursu i walce o ułamki punktów, to zwykle współpraca na miarę zwycięstwa.

Serdecznie gratulujemy Laureatom i życzymy pomyślnego wdrażania tych ambitnych, złożonych inicjatyw.