Jak funkcjonują ekosystemy na izolowanych ukraińskich stepach? Sprawdzą to biolodzy Uniwersytetu Łódzkiego. We wrześniu 2022 rozpoczną realizację pierwszego projektu z programu Horyzont Europa, w którym partnerem jest m.in. Charkowski Uniwersytet Narodowy im. Wasyla Karazina. Polskę w projekcie reprezentuje zespół badawczy pod kierownictwem prof. Michała Grabowskiego, składający się z naukowców z Katedry Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii oraz Pracowni BioBank Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ.

Współpraca między Katedrą Zoologii Bezkręgowców i Hydrobiologii UŁ a Katedrą Zoologii i Ekologii Zwierząt z Charkowskiego Uniwersytetu Narodowego trwa ponad 4 lata i dotyczy przede wszystkim różnorodności i struktury genetycznej populacji zwierząt zamieszkujących ekosystemy wodne stepowej części Ukrainy – w tym źródlisk, będących kluczowymi zasobami wodnymi krytycznie zagrożonymi przez zmiany klimatyczne oraz słodkowodnych lagun pobrzeża Morza Czarnego, zwanych limanami.

– Fauna tych, często izolowanych, zbiorników wodnych otoczonych gorącymi i suchymi terenami stepowymi ma unikatowy charakter. Jest ona jednak słabo poznana, a opisanie jej różnorodności, zbadanie dynamiki jej ewolucji i zależności ekologicznych ma kluczowe znaczenie dla ochrony tych niezwykłych ekosystemów i lokalnych zasobów wód słodkich. Współpraca ta będzie rozwijana m.in.  w ramach grantu BGE – tłumaczy prof. Michał Grabowski.

Projekt Genomika Bioróżnorodności w Europie (Biodiversity Genomics Europe) będzie realizowany z 32 partnerami z 20 krajów. Głównym koordynatorem projektu jest Naturalis Biodiversity Center w Holandii – wiodąca europejska instytucja naukowa, posiadająca jedną z największych na świecie kolekcji przyrodniczych i skupiająca się na badaniach i monitoringu różnorodności biologicznej w skali globalnej.

Głównym celem projektu BGE jest pełniejsze zrozumienie procesów ewolucyjnych i biogeograficznych kształtujących bogactwo europejskiej fauny i flory, a także stworzenie jednolitego, międzynarodowego standardu biomonitoringu ekosystemów oraz wypracowania wspólnej strategii zapobiegającej utracie bioróżnorodności.

W ramach projektu Polska została wybrana jako kraj modelowy dla rozwinięcia krajowej inicjatywy na rzecz stworzenia biblioteki referencyjnej barkodów DNA dla lokalnej różnorodności biologicznej (włączając w to bibliotekę barkodów dla cennych kolekcji muzealnych) oraz wdrożenia metod bazujących na barkodingu DNA, jako przyszłego standardu biomonitoringu środowiska, w oparciu o krajowy punkt kontaktowy międzynarodowej sieci naukowej iBOL (International Barcode of Life) znajdujący się na Uniwersytecie Łódzkim.

Michał Grabowski z KZBiH UŁ reprezentuje Polskę w Komitecie Naukowym iBOL. Sieć naukowa, która powstanie w ramach projektu będzie miała na celu koordynację i ułatwienie pozyskania funduszy na badania naukowe przez różne instytucje naukowe oraz usprawni kontakty i współpracę między naukowcami, organizacjami pozarządowymi a instytucjami odpowiedzialnymi za monitoring i ochronę przyrody w Polsce. Posłuży również jako przykład dla budowania podobnych inicjatyw w innych krajach europejskich. Kolejnym ważnym celem zespołu z UŁ będzie współpraca przy opracowaniu wiarygodnej biblioteki barkodów DNA dla europejskiej fauny słodkowodnej oraz wybranych grup fauny lądowej.

9 czerwca br. weszła w życie umowa stowarzyszeniowa Horyzont Europa z Ukrainą, w której Komisja Europejska zrzekła się wkładu finansowego Ukrainy do programu w latach 2021-2022, dlatego z mocą wsteczną od 1 stycznia 2021 roku Ukraina, jako kraj stowarzyszony może uczestniczyć w programie Horyzont Europa na takich samych warunkach jak państwa członkowskie UE.

(Źródło: Uniwersytet Łódzki)