Komisja Europejska zainicjowała wraz z przemysłem 11 nowych partnerstw europejskich, które mają pobudzić inwestycje w badania naukowe i innowacje. Celem jest rozwiązywanie problemów związanych z klimatem i zrównoważonym rozwojem, aby uczynić Europę pierwszą gospodarką neutralną dla klimatu i wdrożyć Europejski Zielony Ład.

Zgodnie z celami dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej – partnerstwa będą również realizować ambicje cyfrowe UE na kolejną dekadę – cyfrową dekadę Europy. Otrzymają one ponad 8 mld euro z programu Horyzont Europa. Łączna kwota zobowiązań, w tym ze strony partnerów prywatnych i państw członkowskich, wynosi około 22 mld euro.

Te pieniądze umożliwią partnerstwom realizację innowacyjnych rozwiązań na dużą skalę, na przykład w celu rozwiązania problemu emisji z energochłonnych sektorów przemysłu i sektorów, w których obniżenie emisyjności jest trudne, takich jak żegluga i produkcja stali. Drugim celem jest opracowanie i wdrożenie wysokowydajnych baterii, paliw pochodzących ze zrównoważonego wydobycia, narzędzi opierających się na sztucznej inteligencji, technologii w zakresie danych i robotyki itd. Partnerstwa pozwalają na łączenie działań, zasobów i inwestycji na dużą skalę, co przyniesie również długoterminowe pozytywne skutki, zwiększy konkurencyjność i suwerenność technologiczną Europy oraz przyczyni się do tworzenia miejsc pracy i wzrostu gospodarczego.

11 nowopowstałych partnerstw to:

• European Partnership for the European Open Science Cloud – jego celem jest uruchomienie i skonsolidowanie do 2030 r. otwartego i bezpiecznego środowiska wirtualnego, które umożliwi około 2 mln europejskich naukowców przechowywanie, udostępnianie i ponowne wykorzystywanie danych z badań naukowych, ponad granicami i dyscyplinami.
• European Partnership for Artificial Intelligence, Data and Robotics. Partnerstwo to będzie stymulować innowacje oraz akceptację i absorpcję technologii, aby zapewnić obywatelom i przedsiębiorstwom w UE jak największe korzyści ze sztucznej inteligencji (AI), danych i robotyki.
• European Partnership for Photonics (light-based technologies). Ma ono przyspieszyć tworzenie innowacyjnych rozwiązań w dziedzinie fotoniki, zapewnić suwerenność technologiczną Europy, zwiększyć konkurencyjność gospodarki europejskiej, a w dłuższej perspektywie przyczynić się do tworzenia miejsc pracy i dobrobytu.
• European Partnership for Clean Steel – Low Carbon Steelmaking. Wsparcie wiodącej roli UE w przekształcaniu przemysłu stalowego w sektor neutralny pod względem emisji dwutlenku węgla, aby mógł on służyć jako katalizator dla innych sektorów strategicznych.
• European Partnership Made in Europe. Przyczyni się ono do osiągnięcia przez Europę wiodącej pozycji w dziedzinie zrównoważonej produkcji dzięki zastosowaniu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym (m.in. zasada „zero odpadów”), transformacji cyfrowej i produkcji neutralnej dla klimatu.
• European Partnership Processes4Planet. Zakłada ono, że europejskie gałęzie przemysłu przetwórczego staną się światowym liderem w realizacji celu neutralności klimatycznej do 2050 r. poprzez silny nacisk na technologie niskoemisyjne, rozwiązania w dziedzinie obiegu zamkniętego, takie jak centra obiegu zamkniętego, oraz konkurencyjność.
• European Partnership for People-centric Sustainable Built Environment (Built4People). Celem jest osiągnięcie wysokiej jakości niskoemisyjnego, energooszczędnego i zasobooszczędnego środowiska budowlanego (budynki, infrastruktura itp.), które przyspieszy przejście na zrównoważony rozwój.
• European Partnership towards Zero-emission Road Transport (2Zero). Ma ono przyspieszyć rozwój bezemisyjnego transportu poprzez podejście systemowe, wspierające neutralny dla klimatu i ekologiczny system transportu drogowego.
• European Partnership for Connected, Cooperative and Automated Mobility. Jego celem jest przyspieszenie wdrażania innowacyjnych, opartych na sieci, współpracujących i zautomatyzowanych technologii i usług w zakresie mobilności.
• European Partnership for Batteries: Towards a competitive European industrial battery value chain. Będzie ono wspierać rozwój światowej klasy europejskiego ekosystemu badań naukowych i innowacji w dziedzinie baterii oraz wiodącą pozycję europejskiego przemysłu w zakresie projektowania i produkcji baterii na potrzeby zastosowań stacjonarnych i mobilnych nowej generacji.
• European Partnership for Zero Emission Waterborne Transport. Zakłada ono przyspieszenie transformacji transportu morskiego i śródlądowego w celu wyeliminowania wszelkich szkodliwych emisji do środowiska (w tym emisji gazów cieplarnianych, zanieczyszczeń powietrza i wody) dzięki innowacyjnym technologiom i działaniom oraz osiągnięcie przez UE wiodącej pozycji w tej dziedzinie.

Komisja przyjęła protokoły ustaleń w sprawie uruchomienia partnerstw, które rozpoczną działalność niezwłocznie. Ceremonia podpisania protokołów ustaleń odbędzie się 23 czerwca 2021 r. podczas Europejskich Dni Badań i Innowacji.

Partnerstwa współprogramowane a partnerstwa instytucjonalne

Partnerstwa, do których przyjęto protokoły ustaleń, to tzw. współprogramowane partnerstwa europejskie, w których oprócz Komisji biorą udział głównie partnerzy prywatni (a czasami również publiczni). Będą one funkcjonować od 2021 do 2030 r., co umożliwi im wniesienie wkładu w ostatnie zaproszenia do składania wniosków w ramach programu Horyzont Europa oraz podsumowanie swoich działań końcowych.

Protokół ustaleń stanowi podstawę współpracy w ramach partnerstwa, określając jego cele, zobowiązania obu stron i strukturę zarządzania. Poprzez partnerstwa Komisja otrzymuje także informacje o tematach, jakie należy uwzględnić w programach prac dla poszczególnych klastrów programu Horyzont Europa.

Wdrażanie odbywa się przede wszystkim za pośrednictwem programów prac w Horyzoncie Europa i ogłaszanych w jego ramach konkursów. Partnerzy prywatni opracowują dodatkowe działania, które nie otrzymują finansowania z Horyzontu Europa, ale są uwzględnione w strategicznych programach badań i innowacji danego partnerstwa i koncentrują się na takich kwestiach, jak wprowadzanie na rynek, rozwój umiejętności lub aspekty regulacyjne.

Współprogramowane partnerstwa europejskie różnią się od bardziej złożonych instytucjonalnych partnerstw europejskich (które opierają się na wniosku ustawodawczym Komisji i mają specjalną strukturę wykonawczą). W lutym tego roku Komisja zaproponowała utworzenie 10 nowych instytucjonalnych partnerstw europejskich między Unią Europejską a państwami członkowskimi lub przemysłem. Ich celem jest przyspieszenie zielonej, neutralnej dla klimatu i cyfrowej transformacji Europy oraz zwiększenie odporności i konkurencyjności europejskiego przemysłu dzięki środkom inwestycyjnym w wysokości prawie 10 mld euro, które partnerzy uzupełnią o co najmniej równoważną kwotę.

(Źródło: Komisja Europejska)