Węgry w Horyzoncie Europa po 16 grudnia 2022 r.

Z uwagi na stwierdzone naruszenia zasad państwa prawnego oraz na ich znaczący wpływ na budżet Unii Europejskiej, Rada UE uznała za wysokie wynikające stąd ryzyko dla budżetu Unii.

W efekcie, 16 grudnia 2022 r. weszła w życie decyzja wykonawcza Rady (UE) 2022/2506 z dnia 15 grudnia 2022 r. w sprawie środków ochrony budżetu Unii przed naruszeniami zasad państwa prawnego na Węgrzech, na mocy której:

• zawieszono 55% zobowiązań budżetowych następujących programów operacyjnych w ramach polityki spójności, po ich zatwierdzeniu:

1. Program Operacyjny na rzecz Środowiska i Efektywności Energetycznej Plus;
2. Program Operacyjny na rzecz Zintegrowanego Transportu Plus;
3. Program Operacyjny na rzecz Rozwoju Terytorialnego i Rozwoju Obszarów Zasiedlonych Plus;

• zawieszono zaciąganie zobowiązań prawnych (w tym umów i dotacji) wobec węgierskich funduszy powierniczych utworzonych na podstawie węgierskiej ustawy IX z 2021 r. oraz podmiotów przez nie utrzymywanych, w przypadku gdy Komisja wykonuje budżet Unii w ramach zarządzania bezpośredniego lub pośredniego na podstawie art. 62 ust. 1 lit. a) i c) rozporządzenia (UE, Euratom) 2018/1046.

Ograniczenia wprowadzone decyzją wykonawczą Rady (UE) 2022/2506 nie dotyczą zobowiązań prawnych zawartych przed datą wejścia jej w życie, tj. przed 16 grudnia 2022 r., przy czym za zawarcie zobowiązań prawnych uznaje się moment podpisania umowy o udzielenie dotacji przez koordynatora oraz przez organ przyznający wsparcie, nawet jeśli inni beneficjenci nie przystąpili jeszcze do umowy (art. 40.1 wzoru umowy o udzielenie dotacji programu Horyzont Europa).

Powyższa decyzja nie oznacza jednak całkowitego braku możliwości udziału węgierskich podmiotów w działaniach programu Horyzont Europa po 16 grudnia 2022 r. Należy podkreślić, że decyzja Rady dotyczy tylko określonego kręgu organizacji, podczas gdy status beneficjentów pozostałych partnerów węgierskich nie zostaje naruszony. Decyzja Rady odnosi się do węgierskich funduszy powierniczych ustanowionych na mocy węgierskiej ustawy IX z 2021 r. lub wszelkich podmiotów, które prowadzą.

Indywidualnie złożone wnioski

• Podmioty objęte ograniczeniami wskazanymi w decyzji nadal mogą składać wnioski w ramach ogłaszanych zaproszeń do konkursów;
• Jeżeli środki finansowe nie zostaną uruchomione do momentu podpisania umowy o udzielenie dotacji, podmioty węgierskie zostaną uznane za niekwalifikujące się do otrzymania finansowania unijnego – wówczas partner węgierski będzie mógł wnieść swój wkład do projektu jako partner stowarzyszony (bez otrzymania finansowania UE; jeżeli zezwolą na to warunki konkursu).

Wnioski złożone w ramach konsorcjum

• Umowa o dofinansowanie może być podpisana tylko z pozostałymi podmiotami będącymi członkami konsorcjum (z wyłączeniem podmiotów węgierskich);
• Przeprowadzana jest ocena wniosku z wykluczeniem beneficjentów węgierskich:

1. jeżeli wniosek nadal kwalifikuje się do dofinansowania (spełnia minimalne kryteria kwalifikowalności), umowa może zostać podpisana, a zainteresowany węgierski podmiot może pozostać w projekcie jako partner stowarzyszony (o ile dopuszczają to warunki konkursu). Jeśli podmiot węgierski nie chce kontynuować projektu jako partner stowarzyszony, konsorcjum musi dokonać podziału jego zadań pomiędzy pozostałych uczestników lub zaproponować nowego uczestnika, który przejmie te zadania.
2. Jeżeli w wyniku wycofania się lub zmiany roli na partnera stowarzyszonego konsorcjum nie spełnia już minimalnych wymogów kwalifikowalności, wniosek zostanie uznany za kwalifikowalny tylko wtedy, gdy do konsorcjum dołączą dodatkowe kwalifikujące się podmioty (jeden lub więcej w razie potrzeby) w celu podpisania umowy grantowej jako beneficjenci.

Aktualnie między rządem Węgier a Komisją Europejską toczą się negocjacje w celu zniesienia obostrzeń przed podpisaniem pierwszych umów o udzielenie dotacji w ramach zaproszeń do konkursów Horyzont Europa w 2023 r.

Po zniesieniu ograniczeń wynikających z decyzji wykonawczej Rady 2022/2506, podmioty węgierskie posiadające status partnera stowarzyszonego będą mogły dołączyć jako beneficjenci do projektów realizowanych w ramach programu Horyzont Europa, poprzez wniosek o zmianę umowy.

(Źródło: portal KE Funding and Tenders Opportunities)

Uczestnictwo uniwersytetów węgierskich w Horyzoncie Europa

Decyzją wykonawczą Rady 2022/2506, 21 węgierskich uniwersytetów nie może otrzymać bezpośredniego finansowania UE. Uczelnie te natomiast w dalszym ciągu kwalifikują się do składania wniosków, które będą oceniane w taki sam sposób jak wszystkie pozostałe wnioski.

Jeżeli wniosek zostanie wybrany do finansowania, a decyzja wykonawcza Rady 2022/2506 nadal będzie obowiązywać, przedmiotowe uniwersytety będą mogły wykonywać swoje zadania określone w planie prac jako partnerzy stowarzyszeni, bez otrzymywania wsparcia finansowego UE. Ich koszty pokryje Fundusz Gwarancyjny utworzony przez rząd Węgier – podobnie jak w przypadku Wielkiej Brytanii i Szwajcarii. Dlatego konsorcja, w których uczestniczą przedmiotowe uczelnie nie będą doświadczać żadnych przeszkód ani opóźnień w realizacji projektu.

Rząd węgierski zapewnia finansowanie udziału tych uczelni za pośrednictwem Krajowego Funduszu Badań, Rozwoju i Innowacji, którego łączny budżet wynosi ponad 12 milionów euro. Kwota finansowania dostępna dla partnera węgierskiego jest równa kwocie wkładu UE, o który wnioskował partner na rzecz zwycięskiego projektu w programie Horyzont Europa. Biuro NRDI wpłaci 100% zaliczki w momencie wypłaty dotacji.

(Źródło: Hungarian National Research, Development and Innovation Office)

Dodatkowe wyjaśnienia Komisji Europejskiej

Przydatne linki:

1. Funding & Tender Opportunities