Plan Równości Płci (GEP)
Plan Równości Płci to zestaw działań, których celem jest promowanie równości płci poprzez zmiany instytucjonalne i kulturowe w organizacjach zajmujących się badaniami i innowacjami. W nazewnictwie przyjętym przez Unię Europejską na określenie takich planów używany jest skrót GEP (Gender Equality Plan).
Dla wszystkich konkursów programu Horyzont Europa z terminem przesłania aplikacji (deadline) począwszy od 2022 roku, Plan Równości Płci jest obowiązkowy i stanowi kryterium kwalifikowalności projektu – dotyczy podmiotów wskazanych poniżej.
Zgodnie z zasadami programu Horyzont Europa wszystkie podmioty publiczne, jednostki naukowe oraz szkoły wyższe z państw członkowskich UE oraz krajów stowarzyszonych składając wniosek grantowy w portalu Funding & Tenders muszą posiadać wdrożony Plan Równości Płci (GEP). W momencie składania wniosku o dotację instytucja jest zobligowana do złożenia oświadczenia, że posiada GEP, a następnie potwierdza to przy podpisywaniu umowy (Grant Agreement).
Złożenie takiej deklaracji odbywa się poprzez wypełnienie kwestionariusza on-line. Pytania w nim zawarte dotyczą spełnienia czterech obowiązkowych wymagań oraz zawarcia w planie pięciu rekomendowanych obszarów tematycznych. Odpowiedzialność za wprowadzenie informacji i złożenie oświadczenia w imieniu instytucji ponosi tak zwany LEAR, czyli osoba zarządzająca profilem instytucji na portalu Funding and Tender obsługującym wnioskowanie i realizację projektów w ramach programów Komisji Europejskiej.
Jeżeli cztery obowiązkowe wymagania zostaną spełnione w innym dokumencie strategicznym, takim jak strategia integracji lub różnorodności, może on zostać uznany za odpowiednik GEP. Organizacje, które otrzymały przyznaną przez Komisję Europejską nagrodę HR Excellence in Research Award lub certyfikat na poziomie krajowym/regionalnym związany z równością płci muszą upewnić się, że związany z nimi plan działania spełnia cztery obowiązkowe wymagania.
| Posiadanie Planu Równości Płci będzie mogło być weryfikowane przez KE na każdym etapie realizacji projektu, także w okresie, w którym projekt podlega audytowi. KE zastrzega sobie prawo losowego wyboru projektów, w których będzie weryfikowała poziom wdrożenia GEP. |
Kto musi posiadać Plan Równości Płci?
Plany równości płci muszą posiadać trzy kategorie podmiotów prawnych z państw członkowskich Unii Europejskiej i krajów stowarzyszonych, które kwalifikują się do korzystania ze środków w programach Unii Europejskiej:
- Podmioty publiczne (public bodies): na przykład ministerstwa, organizacje finansujące badania naukowe, miasta, a także organizacje publiczne czerpiące profity ze swojej działalności, takie jak niektóre muzea (definicja UE podmiotu publicznego w załączonym dokumencie, str. 8)
- Instytucje naukowe (research organizations): zarówno publiczne, jak i prywatne.
- Uczelnie (higher education establishments): zarówno publiczne, jak i prywatne.
Wymóg posiadania GEP nie obejmuje innych podmiotów prawnych, takich jak prywatne organizacje nastawione na zysk, w tym małe i średnie przedsiębiorstwa (MŚP) lub organizacje pozarządowe czy organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Wymóg posiadania GEP nie obowiązuje również krajów niestowarzyszonych z Horyzontem Europa (non associated third countries).
Aktualności dotyczące procesu stowarzyszania krajów trzecich
UWAGA! Masz problem z walidacją Grant Agreement w związku z GEP do konkursu z 2021 r. – wyjaśnienia KE tutaj
Praca nad Planem Równości Płci (GEP) – jak zacząć?
Skuteczny GEP powinien opierać się na modelu zmian, który identyfikuje problemy, ich przyczyny i pożądane rezultaty, a także powinien szczegółowo określać zestaw działań wymaganych do osiągnięcia celów oraz wskaźniki do monitorowania postępów (zgodnie z priorytetami KE na lata 2022-2024 GEP to podstawowy instrument wspierający promocję równości płci). GEP powinien angażować całą instytucję począwszy od kierownictwa wyższego szczebla po personel naukowy i administracyjny, studentów (w przypadku organizacji dydaktycznej) i pozostałych interesariuszy, a także powinien tworzyć ciągły proces, który zachęca do autorefleksji i przeglądu procesów i praktyk.
GEP powinien również poddawać analizie, w jaki sposób nierówność płci współdziała z innymi formami dyskryminacji, na przykład ze względu na pochodzenie etniczne, niepełnosprawność czy orientację seksualną (intersectionality). W Planie Równości Płci nie powinno również zabraknąć strategii zwalczania przemocy ze względu na płeć, w tym molestowania seksualnego.
Aby opracować Plan Równości Płci, należy myśleć o nim jak o kompleksowym projekcie, który podlega czterem standardowym etapom, zgodnie z wytycznymi GEAR Tool, czyli stworzonym w tym celu przez KE narzędziu:
- Diagnoza
Zbieranie danych z podziałem na płeć oraz przegląd praktyk w celu identyfikacji przejawów nierówności płci w instytucji oraz ich przyczyn. Etap diagnozy powinien również obejmować analizę krajowych i regionalnych przepisów prawnych oraz wymogów finansowania.
- Planowanie
Instytucja musi określić cele GEP wraz z informacją, jakie działania będą podejmowane, aby wesprzeć ich realizację. Ta faza obejmuje również przydzielanie zasobów oraz określenie, kto będzie odpowiedzialny za pracę nad planem, jak praca będzie przebiegała oraz określenie harmonogramu wdrożenia.
- Wdrożenie
GEP powinien być wdrażany zgodnie z określonym planem działań obejmującym na przykład tworzenie grup roboczych, które opracują nowe polityki i procedury. W tej fazie, działania powinny być nakierowane na podnoszenie świadomości i szkolenia, a także zapewnienie szerokiej dostępności GEP wewnątrz i na zewnątrz organizacji (obowiązek publikacji na stronie internetowej instytucji).
- Monitoring i ewaluacja
W tej ostatniej fazie oceniany jest poziom wdrożenia GEP w stosunku do jego założeń i zdefiniowanych celów. Regularna analiza postępów w realizacji polityki równości płci zapewni przestrzeń do uczenia się i zdobywania informacji zwrotnych na temat problemów w tym zakresie i możliwości ich niwelowania.
Odpowiedzi KE na często zadawanie pytania (FAQ) dostępne są na portalu Funding and Tenders Portal oraz na stronie dedykowanej tematyce równości płci w badaniach i innowacji Gender Equality in Research and Innovation policy page.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją pt. „Plany Równości Płci (GEP) w Horyzoncie Europa. Przewodnik dla polskich podmiotów publicznych – jak zrozumieć i stworzyć GEP, aby aplikować o środki z Horyzontu Europa” przygotowaną przez Dział Krajowego Punktu Kontaktowego.
Więcej informacji:
- European Institute for Gender Equality
- Guide to Institutional Transformation
- Euraxess Gender Equality Plans
- Gender Equality Network in the European Research Area Genera Project
