16 maja 2023 r. w Warszawie odbyła się międzynarodowa debata wysokiego szczebla poświęcona instrumentom Horyzontu Europa przeznaczonym dla tzw. krajów wideningowych.

Konferencja pt. „Teaming for success: How to capitalise on centres of excellence in Widening countries?” zorganizowana została przez Krajowy Punkt Kontaktowy ds. Horyzontu Europa w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz brukselską organizację Science Business. W wydarzeniu wzięło udział ok. 30 uczestników z 7 krajów. Komisję Europejską reprezentowała Anna Panagopoulou, dyrektor ds. Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji w Dyrekcji Generalnej ds. Badań i Innowacji. Ponad 100 osób śledziło dyskusję online.

Celem spotkania była debata na temat skutecznego wykorzystania mechanizmu tworzenia centrów doskonałości w ramach Programu Ramowego UE Horyzont Europa.

Teaming to inicjatywa w ramach Horyzontu Europa, która polega na tworzeniu nowych centrów doskonałości lub usprawnianiu funkcjonowania istniejących Centrów w krajach o niskiej wydajności B+R. Teaming opiera się na partnerstwach pomiędzy wiodącymi instytucjami naukowymi w Europie i dobrze rokującymi instytucjami badawczymi (będącymi beneficjentami programu) w krajach o słabiej rozwiniętym systemie B+R.

W gronie zaproszonych gości znaleźli się przedstawiciele sektora nauki, przemysłu, władz regionalnych, rządów krajowych i instytucji UE. W dyskusji okrągłego stołu udział wzięli reprezentanci:

• Komisji Europejskiej – Anna Panagopoulou, Dyrektor ds. Europejskiej Przestrzeni Badawczej i Innowacji,
• Parlamentu Europejskiego – dr Ivars Ījabs (poseł do PE),
• ministerstw nauki: Polski – Mateusz Gaczyński, Słowacji – dr Daniel Straka, Słowenii – Thomaz Boh oraz Rumunii – Adrian Curaj,
• agencji finansujących badania w Polsce: Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej – dr Zofia Sawicka (zastępca dyrektora NAWA), Fundacji na rzecz Nauki Polskiej – Kinga Słomińska (zastępca dyrektora ds. działalności programowej),
• centrów doskonałości: prof. Dorota Pawlak (ENSEMBLE3), prof. Marta Miączyńska (RACE), dr Maciej Malawski (SANO) oraz prof. Paweł Sobkowicz (NOMATEN),
• sektora nauki: prof. Leszek Kaczmarek (Instytut Biologii Doświadczalnej im. Marcelego Nenckiego PAN, dr Siret Rutiku (Uniwersytet w Tartu),
• biznesu: dr Rita Araujo (Biopolis), Kacper Koniarski (Nevomo), Dariusz Kwieciński (Fujitsu), Katarzyna Pokwicka-Croucher (Ecopolplast), dr Eduardo Silvia (INESC), Marcin Szumowski (Molecure),
• EIT Health InnoStars: Joanna Broy i Jakub Chwiećko.

Konferencja rozpoczęła się od powitania wygłoszonego przez p.o. Dyrektora NCBR, dr. Jacka Orła.

W pierwszej części spotkania dyrektor Anna Panagopoulou powiedziała o konieczności zwiększania uczestnictwa jednostek z regionów słabiej rozwiniętych, m.in. poprzez zapewnienie synergii instrumentów finansowania centrów doskonałości oraz polityk na szczeblu regionalnym, krajowym i europejskim. Wspomniała również o nadchodzącej ewaluacji instrumentów z obszaru Widening w związku ze zbliżającym się przeglądem śródokresowym Programu Ramowego Horyzont Europa.

Zastępca dyrektora Departamentu Innowacji i Rozwoju w Ministerstwie Edukacji i Nauki, Mateusz Gaczyński podkreślił ogromną rolę centrów doskonałości w rozwoju nie tylko polskiej nauki, ale również innowacji i przedsiębiorczości. Jednocześnie zapewnił o dalszym współfinansowaniu centrów doskonałości z budżetu państwa. Zwrócił również uwagę na potrzebę modernizacji instrumentów Widening w przyszłości.

Konferencja stała się okazją, aby przedstawiciele czterech istniejących w Polsce centrów doskonałości finansowanych w ramach Teamingu (SANO, NOMATEN, ENSEMBLE3 oraz RACE) podzielili się swoim doświadczeniem w procesie aplikowania i tworzenia centrów. Otwarta dyskusja dotyczyła korzyści płynących z instrumentu Teaming oraz przeszkód napotkanych podczas powstawania nowych centrów. Większość prelegentów podkreślała, że ważnym czynnikiem inicjującym cały proces jest współpraca publiczno-prywatna pomiędzy Krajowym Punktem Kontaktowym ds. Horyzontu Europa, krajowymi agencjami finansującymi badania, instytucjami rządowymi i sektorem prywatnym. Centra doskonałości mają ogromny wpływ na budowanie potencjału jednostek, przy których powstają, poprzez wzmocnienie kapitału ludzkiego. Centrum doskonałości jest ważnym elementem strategii rozwoju jednostki i inwestycją, aby przyciągnąć najlepszych naukowców i zapobiec tzw. drenażowi mózgów. Centra doskonałości mają też ogromną rolę w krajowych systemach nauki jako elementy wpływające na wieloaspektowe unowocześnienie w całym sektorze badań.

Uczestnicy zgodzili się, że rozwój ekosystemu nauki i innowacji powinien mieć wsparcie jednocześnie ze strony władz lokalnych, regionalnych, jak i centralnych.

Zachęcamy Państwa do uczestnictwa w naszych kolejnych wydarzeniach z cyklu „Doskonałość Naukowa z Horyzontem Europa” , które będą uzupełniać tematycznie kwestie poruszone podczas tej konferencji.